Oξίνιση του ωκεανού

του Σπύρου Σταυρακάκη 

Η οξίνιση των ωκεανών είναι μια σημαντική και επιβλαβής συνέπεια της περίσσειας διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, που δεν βλέπουμε ή αισθανόμαστε, επειδή οι επιπτώσεις της συμβαίνουν υποθαλάσσια. Τουλάχιστον το ένα τέταρτο του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που απελευθερώνεται από την καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν παραμένει στον αέρα, αλλά διαλύεται στον ωκεανό. Από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, ο ωκεανός έχει απορροφήσει περίπου 525 δισεκατομμύρια τόνους CO2 από την ατμόσφαιρα, σήμερα περίπου 22 εκατομμύρια τόνους ανά ημέρα.

Αύξηση CO2 στην ατμόσφαιρα, τον ωκεανό, μείωση του pH στο νερό ανοικτά της Χαβάης.

Στην αρχή, οι επιστήμονες πίστευαν ότι αυτό θα μπορούσε να είναι καλό, διότι αφήνει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Όμως, κατά την τελευταία δεκαετία, έχει συνειδητοποιηθεί ότι το γεγονός αυτό επέφερε επίσης και αλλαγή της χημείας των ωκεανών.

Όταν το CO2 διαλύεται στο θαλασσινό νερό, το νερό γίνεται ελαφρά πιο όξινο και το pH (μέτρηση πόσο όξινος ή αλκαλικός είναι ο ωκεανός) του ωκεανού ελαττώνεται. Μόνο κατά τα τελευταία 200 χρόνια, το νερό των ωκεανών έχει γίνει 30% πιο όξινο, γρηγορότερα από οποιοδήποτε γνωστή αλλαγή στη χημεία των ωκεανών τα τελευταία 50 εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες αρχικά δεν ανησύχησαν για αυτή τη διαδικασία, διότι πάντοτε τα ποτάμια μετέφεραν αρκετές διαλυμένες χημικές ενώσεις, από πετρώματα στον ωκεανό και κρατούσαν σταθερό το pH του ωκεανού. Αλλά τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα διαλύεται μέσα, που παρατηρήθηκε σχετικά γρήγορη μείωση pH στα επιφανειακά ύδατα. Δεδομένου ότι τα επιφανειακά στρώματα σταδιακά αναμιγνύονται με τα βαθιά, το σύνολο των ωκεανών έχει επηρεαστεί.

κέλυφος του Πτερόποδου διαλύεται σε 45 μέρες μέσα σε όξινο θαλασσινό νερό.

Μια τέτοια σχετικά γρήγορη αλλαγή στη χημεία των ωκεανών δεν δίνει στη θαλάσσια ζωή πολύ χρόνο για να προσαρμοστεί, η οποία εξελίχθηκε με την πάροδο εκατομμυρίων ετών σε έναν ωκεανό με ένα γενικά σταθερό pH. Στην πραγματικότητα, τα κελύφη των μερικών ζώων ήδη διαλύονται στο πιο όξινο θαλασσινό νερό. Συνολικά, αναμένεται να υπάρξουν δραματικές και ως επί το πλείστον αρνητικές επιπτώσεις για τα οικοσυστήματα των ωκεανών, αν και ορισμένα είδη (κυρίως εκείνων που ζουν σε εκβολές ποταμών) βρίσκουν τρόπους για να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Ωστόσο, ενώ η χημεία των ωκεανών είναι προβλέψιμη, οι λεπτομέρειες των βιολογικών επιπτώσεων δεν είναι. Αν και οι επιστήμονες έχουν παρακολούθησει τις μεταβολές του pH των ωκεανών για περισσότερα από 30 χρόνια, οι βιολογικές μελέτες πραγματικά ξεκίνησαν μόλις το 2003, όταν η γρήγορη αλλαγή τράβηξε την προσοχή τους και ο όρος «οξίνιση των ωκεανών» επινοήθηκε για πρώτη φορά. Ορισμένοι οργανισμοί θα επιβιώσουν ή ακόμη και θα ευδοκιμήσουν κάτω από περισσότερο όξινες συνθήκες, ενώ άλλοι θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν, και μπορεί ακόμη και να εξαφανιστούν. Από εκεί και πέρα η απώλεια της βιοποικιλότητας, η αύξηση της οξύτητας θα επηρεάσουν την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειας, που απειλούν την επισιτιστική ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων, καθώς του τουρισμού και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη θάλασσα.

Πηγή: http://ocean.si.edu/ocean-acidification